„Klasa próżniacza jest klasą konserwatywną. Konieczności stworzone przez ogólną sytuację gospodarczą społeczeństwa nie działają bezpośrednio na członków tej klasy. Nie są oni zmuszeni pod groźbą zagłady do zmiany sposobu życia i poglądów teoretycznych na otaczający świat, nie muszą dostosować się do wymogów nowej techniki przemysłowej, gdyż nie są w pełnym tego słowa znaczeniu organiczną częścią społeczeństwa przemysłowego. Dlatego też członkowie tej klasy nie odczuwają tak wyraźnie rozbieżności między panującym porządkiem społecznym a swymi poglądami, a to właśnie odczucie jest główną przyczyną skłaniającą grupy ludzkie do porzucenia poglądów i sposobu życia, do którego przywykły.“

— Thorstein Veblen

Tags:

„Klasa próżniacza cieszy się najwyższym prestiżem w społeczeństwie i uznane przez nią wartości obowiązują w całym społeczeństwie, stają się miernikami prestiżu. Przestrzeganie w miarę możliwości tych norm obowiązuje wszystkie klasy znajdujące się niżej na drabinie społecznej. W nowoczesnych społeczeństwach cywilizowanych linie podziału między klasami częściowo się zatarły, w następstwie czego normy przyzwoitości i „wymogi szacowności” ustanowione przez klasę wyższą wywierają w zasadzie przemożny wpływ na wszystkie klasy społeczne, do najniższych włącznie. Wzorcem dla każdej z warstw staje się styl życia obowiązujący w najbliższej warstwie wyższej i cała energia zostaje skoncentrowana na dostosowaniu się do owego wzorca. Pod groźbą utraty dobrego imienia i szacunku dla samego siebie, trzeba podporządkowywać się tym obowiązującym przepisom, przynajmniej na zewnątrz.“
— Thorstein Veblen
„W starszych społeczeństwach z kręgu kultury europejskiej dziedziczna klasa próżniacza i masy ubogiej ludności przychylają się bardziej do praktyk religijnych niż przeciętni gospodami i zapobiegliwi członkowie klasy średniej, tam, gdzie klasa ta w ogóle występuje. W niektórych jednakże krajach wspomniane wyżej grupy konserwatywne stanowią prawie całą ludność. Tam, gdzie obie te klasy mają znaczną przewagę ilościową, ich upodobania tak silnie kształtu postawy ogółu, że uniemożliwia to rozwój przeciwnych tendencji nielicznej klasy średniej i powoduje narzucenie postaw religijnych ogółowi społeczeństwa.“
— Thorstein Veblen
„Obyczaje, sposoby zachowania i poglądy zamożnej klasy próżniaczej nabierają charakteru norm obowiązujących całe społeczeństwo, znacznie zwiększa zasięg i siłę oddziaływania konserwatyzmu tej klasy. Przyjmowanie poglądów konserwatywnych staje się koniecznością dla wszystkich ludzi dbających o dobrą opinię. Tak więc, dzięki swej wysokiej pozycji arbitra dobrego tonu, klasa bogaczy może opóźniać rozwój społeczny w znacznie silniejszym stopniu, niżby pozwoliła na to jej liczebność. Jej, stanowiący normę, przykład silnie umacnia opór innych klas przeciw każdej innowacji i utrwala przywiązanie do dobrych starych instytucji odziedziczonych po przodkach.“
— Thorstein Veblen
„Klasa próżniacza nie żyje w społeczeństwie przemysłowym, żyje raczej z niego. Jej stosunek do produkcji jest oparty na czynnikach pieniężnych, a nie produkcyjnych. Awans do tej klasy umożliwiają talenty finansowe – czyli zdolności do zagarniania, a nie do pożytecznej działalności. Stąd też nieustanna selekcja materiału ludzkiego odbywająca się na podstawie kryterium przydatności do walki o pieniądz. Sposób życia klasy próżniaczej jest w dużym stopniu dziedzictwem przeszłości, ucieleśnieniem obyczajów i ideałów pochodzących z okresu wczesnego barbarzyństwa.“
— Thorstein Veblen
„Klasy ubogie nie tylko nie mają odrobiny wolnego czasu niezbędnego do zetknięcia się i przyswojenia sobie najświeższych teorii naukowych, leżących u podstaw takiego widzenia świata. Członkowie tych klas są zazwyczaj osobiście uzależnieni i podporządkowani swym za-możnym zwierzchnikom, co istotnie opóźnia odejście od sposobu myślenia właściwego dla ustroju stanowego. W konsekwencji klasy ubogie zachowują w pewnej mierze sposób myślenia, którego głównym przejawem jest żywe odczuwanie osobistej pozycji społecznej, a jedną z cech – religijność.“
— Thorstein Veblen
„Jest przecież rzeczą ogólnie znaną – a w każdym razie takie jest powszechne przekonanie – że począwszy od schyłku okresu patriarchalnego zaznacza się stopniowy upadek obyczajów. Proces ten sprowokował niejednego dżentelmena ze starej szkoły do wyrażenie swej dezaprobaty dla prostackich obyczajów panujących nawet wśród klas wyższych nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego. Ten zanik dobrych manier dający się zaobserwować w klasie przemysłowców – a określany często jako wulgaryzacja obyczajów czy też po prostu prostactwo – dla tak zwanych ludzi subtelnych i wrażliwych stał się jedną z głównych plag dzisiejszej cywilizacji. Niedocenianie dobrych manier przez ludzi zajętych świadczy tylko o tym – nie obniżając ich wartości – że pojęcie przyzwoitości jest produktem stylu życia klasy próżniaczej i zachowuje żywotność tylko dopóty, dopóki najważniejszym czynnikiem organizacji społecznej jest hierarchia pozycji.“
— Thorstein Veblen
„Upowszechnienie kultury oznacza w dużej mierze wpajanie nowych gustów czy raczej nowych zasad zachowania się, charakterystycznych dla stylu życia klasy wyższej, a powstałych pod wpływem zasad zróżnicowania społecznego i reputacji pieniężnej sformułowanych przez klasy próżniacze. Te nowe wzory zachowania przenikają do modelu życia klasy niższe z modelu obowiązującego część społeczeństwa, żyjącą z dala od produkcji. Trudno więc oczekiwać, aby były to wzory bardziej odpowiednie dla warunków życia klasy niższej niż obecnie wśród niej rozpowszechnione, zwłaszcza że te ostatnie zostały wypracowane w warunkach nowoczesnego życia gospodarczego.“
— Thorstein Veblen
„Klasa próżniacza utrzymuje konserwatyzm klas niższych pozbawiając je, o ile to tylko możliwe, środków do życia, obniżając w ten sposób rozmiary ich konsumpcji i co za tym idzie – energię, tak dalece, że stają się one niezdolne do nauczenia się bądź przyjęcia nowego sposobu myślenia. Akumulacja bogactwa na jednym krańcu skali zamożności powoduje brak odpowiednich środków na jej drugim krańcu.“
— Thorstein Veblen
„Co się tyczy bezpośredniego udziału przedstawicieli klasy próżniaczej w rozwoju nauki, to wydaje się, że pod wpływem zasad dobrego tonu zainteresowania intelektualne tej klasy odnoszą się do erudycji klasycznej i wiedzy formalnej, nie zaś do nauk powiązanych w jakimś stopniu z życiem gospodarczym społeczeństwa.“
— Thorstein Veblen
„Klasa próżniacza jest materialnie zainteresowana w utrzymaniu status quo. W istniejących wa-runkach w jakimkolwiek okresie klasa ta zajmuje pozycję uprzywilejowaną, a można się spodziewać, że jakieś odstępstwo od panującego porządku może działać raczej na jej niekorzyść, niż odwrotnie.“
— Thorstein Veblen
„Gdyby żadne inne procesy ekonomiczne ani elementy współzawodnictwa nie zakłócały działania opisanego mechanizmu, w wyniku walki o pieniądz ludzie staliby się przedsiębiorczy i oszczędni. Efekt taki da się rzeczywiście zaobserwować wśród klas niższych, dla których normalnym sposobem zdobywania środków utrzymania jest praca produkcyjna. Odnosi się to szczególnie do klas pracujących w osiadłych społeczeństwach rolniczych, w których istnieje pewien podział własności i których prawa oraz obyczaje zapewniają tym klasom mniej lub bardziej określony udział w użytkowaniu produktów swojej pracy. Klasy niższe nie mogą w żaden sposób uniknąć pracy, więc fakt, że pracują, nie jest dla nich poniżający, przynajmniej wobec innych członków tej klasy. A nawet odwrotnie, ponieważ praca jest uznanym i akceptowanym sposobem ich życia, odczuwają pewną zabarwioną rywalizacją dumę z opinii dobrego, efektywnego pracownika. Jest to zazwyczaj jedyne dostępne dla nich pole współzawodnictwa. Wśród ludzi, którym możliwość zdobycia własności i okazję do rywalizacji daje jedynie działalność produkcyjna walka o prestiż oparty na posiadaniu powoduje wzrost pracowitości i oszczędności.“
— Thorstein Veblen
„Przedstawiciele klasy próżniaczej – prócz zainteresowania wiedzą klasyczną – najczęściej studiują prawo i politykę, a szczególnie problemy administracji. Te tak zwane nauki są właściwie zbiorem maksym ułatwiających sprawowanie władzy przez klasę próżniaczą w oparciu o zasadę własności. Tak więc zainteresowanie tymi dyscyplinami naukowymi nie wypływa na ogół wyłącznie z pobudek intelektualnych i nie ma charakteru czysto poznawczego. Jest ono podyktowane praktycznymi potrzebami wynikłymi z racji panowania klasy próżniaczej nad resztą społeczeństwa. W swej genezie rządzenie ma charakter łupieżczy i stanowi nieodłączną część archaicznego modelu życia klasy próżniaczej. Polega na kontrolowaniu i stosowaniu przymusu wobec ludności, z pracy której klasa próżniacza czerpie środki na swe utrzymanie.“
— Thorstein Veblen
„Oto warunki konieczne do powstania klasy próżniaczej: Członkowie danej społeczności muszą trudnić się rozbojem (wojnami lub polowaniem na grubego zwierza); idzie o to, że mężczyźni stanowiący zalążek klasy próżniaczej muszą być przyzwyczajeni do zadawania ran i śmierci, do stosowania przemocy i podstępu. Środki utrzymania muszą być stosunkowo łatwo dostępne, aby możliwe było zwolnienie pokaźnej części członków społeczeństwa od stałej, codziennej pracy. Instytucja klasy próżniaczej jest wynikiem pierwotnego podziału pracy na godną i niegodną. Zgodnie z tym podziałem pracą godną jest działalność, którą można określić mianem podboju; niegodną zaś konieczna codzienna praca, która nie zawiera żadnego elementu bohaterstwa“
— Thorstein Veblen