Cytaty

„Trudno dociec, od kiedy człowiek zaczął w sposób przemyślany dbać o zarost. Jest jednak faktem, że w wielu kulturach broda symbolizowała męską siłę, odwagę, rangę społeczną, godność, powagę, honor oraz mądrość. Mężczyzna mógł się na nią zaklinać składając przysięgę. (…) Brody i wszechobecne wąsy stały się z czasem istotnym elementem kultury sarmackiej, a tym samym kultury polskiej.“
„Nawet pobieżny rzut oka na mapę przedstawiającą lokalizację najbardziej zaawansowanych cywilizacji starożytnego świata uświadamia nam, jak ogromną rolę w ich rozwoju odgrywała sprzyjająca temperatura otoczenia. Ciepły klimat zapewniał nie tylko odpowiednią ilość pożywienia, ale także zwalniał człowieka z jakże absorbującego obowiązku ciągłego ogrzewania swoich siedzib i swojego organizmu. Łatwiej było zatem poświęcić wolny czas i energię na rozwijanie nauki, kultury, sztuki i techniki.“
„Niezbadane wyroki historii mogą uczynić z człowieka bohatera czczonego przez przyszłe pokolenia, lub na zawsze wymazać go z pamięci narodu. W nocy z 29 na 30 listopada 1830 Piotr Wysocki jako przywódca spisku podchorążych dzierżył w swoich rękach przez moment los umęczonej Ojczyzny. Ta chwila uczyniła zeń bohatera i na trwałe wpisała jego nazwisko do podręczników historii. Lecz bywa i tak, że za jeden moment wyniesienia przychodzi płacić spędzonymi w goryczy i cierpieniu latami samotności i zapomnienia. Życie wydaje się wówczas karą, a śmierć oczekiwanym wybawieniem.“
„Śpią snem wiecznym wielcy monarchowie w podziemiach katedralnych na Wawelu, wolni nareszcie od spraw wielkich i małych, ważnych i błahych. Nad ich głowami skrytymi pod kamiennymi posadzkami i płytami przeminęły wieki i pokolenia i coraz rzadziej z tego przedwiecznego trwania budzi ich dźwięk Zygmunta.“
„Jednym z najgłębiej tkwiących i najbardziej utrwalonych w podświadomości człowieka lęków pierwotnych jest strach przed ciemnością. Jego konsekwencją był m. in. często spotykany w różnych kulturach kult słońca i ognia. Światło i jasność łączono bowiem zwykle z boską potęgą, zdolną zwalczyć mroczne moce.“
„Wielki strach przed trądem i zarazą powodował, iż wielu mieszkańców miasta postradało zmysły, stając się pensjonariuszami szpitali waryatów, które istniały w Polsce już w XVI wieku. Krakowski szpital dla pacarellów, alias dla szalonych ludzi powstał w wieku XVII.“
„Korupcja, łapownictwo i nadużycia finansowe są zjawiskami starymi jak świat. Towarzyszyły one człowiekowi od momentu, kiedy to wynaleziono pieniądze i bywało, że doprowadzały do upadku rządów i państw. Niechaj więc nie dziwią nas i nie gorszą rozmaite dzisiejsze afery gospodarcze i bankowe, gdyż stanowią one przecież godną kontynuację dawnych tradycji w tej dziedzinie. A trzeba przyznać, że współcześni aferzyści wiele mogliby się od swoich poprzedników w tej materii nauczyć.“
„Cóż zatem – oprócz dramatu ludzi i miasta – przyniosły krwawe zdarzenia sprzed siedemdziesięciu lat? Otóż, wykazały one wyraźnie, jak łatwo można autentyczne i uzasadnione niezadowolenie społeczne przerodzić w tragedię, której ofiarami są zawsze zwykli ludzie.“
„Chociaż pędzące z zawrotną szybkością nieokiełznane fale zawsze budziły i budzą grozę, to jednak trudno oderwać od nich wzrok. Jest bowiem w tym żywiole jakaś magiczna moc, jakaś siła pierwotna, pociągająca, przypominająca prapoczątki życia, wzywająca do zatracenia.“
„Odwiedzając Wawel, oglądając zgromadzone tam tak liczne pamiątki dawnej świetności, gdy wzrok nasz pada na szczerbiec, jakże brakuje nam w muzealnych gablotach tych tak wielu wymienionych insygniów koronnych. Jakże chcemy wierzyć, że gdzieś tam w tajemniczym bezimiennym grobie, w zapomnianej już dawno kościelnej czy klasztornej krypcie lub w głębokim zamkowym lochu, leżą złożone skrzynie i czekają na godnego odkrywcę.“
„Gdybyśmy w swoich sądach o wybitnych ludziach przeszłości kierowali się jedynie notkami encyklopedycznymi i poważnymi monografiami, obraz minionych epok wydałby się nam wielce ponury, a ludzie poważni, smętni i do znudzenia pryncypialni. Między linijkami tekstu wyliczającego zasługi, stanowiska i osiągnięcia niewiele, niestety, pozostaje miejsca dla człowieka z krwi i kości. A to przecież codzienne bytowanie tworzyło koloryt epoki, natomiast zalety, przywary i narowy ludzi przeciętnych i wielkich stanowiły niewyczerpalny temat rozmów i plotek, którym z równym zainteresowaniem poświęcała uwagę ulica, jak i salony.“
„Zwyczaje i obrzędy ludowe towarzyszące świętom i uroczystościom kościelnym, od wieków są nieodzownym elementem polskiej tradycji.“
„Wychodźstwo polskie po klęsce powstania listopadowego współcześni zwykli szacować na ok. 15 tysięcy. My przyjmujemy, iż Wielka Emigracja liczyć mogła 7–8 tysięcy osób. Byli to w większości ludzie młodzi i wykształceni, wywodzący się ze światłych środowisk polskich. Ci inteligentni i rozumni Polacy pomimo zakazów i utrudnień dążyli gromadnie do Paryża, tworząc tam różnego rodzaju stowarzyszenia i organizacje. Wielu z nich w szeroko pojętej działalności kulturalnej widziało możliwość zachowania tradycji i ducha narodowego. A nośnikiem historii i dorobku wieków państwowości polskiej były książki.“
„Opuszczone, stawały się w mniemaniu okolicznej ludności siedliskiem duchów, upiorów, nawet Złego. A później odchodziły cicho, stopniowo, tracąc skrzydła, dachy, ściany… Aż na wzniesieniach pozostawały tylko upiorne szkielety, rysujące się na tle nieba. Potem słychać było jedynie szum wiatru…“